Сәбиіңізге 11 ай: ол жақында бір жасқа толады!
Жақында сіздің сәбиіңіздің туған күні болады! Ол 1 жасқа толады. Қазір оған 11 ай болды, ол көптеген жаңалықтарды ашты, жаңа тағам түрлерін, жаңа ойындар таңдауы мүмкін, қызықты дағдыларды игереді. Сәбиіңіз қазірдің өзінде не істей алады, қалай ұйықтайды және не қызықтырады - төменде оқыңыз.
Физикалық даму
Сіздің сәбиіңіздің салмағы барған сайын артып келеді, өйткені ол қозғалады және бұлшық еттері күшейе түседі. 11 айда емшек сүтімен қоректенетін нәресте үшін салмақ нормасы 10350 грамм, аралас тамақтандырылатын нәресте үшін — 10222 грамм.
Баланың денесінің ұзындығы да артады, ол еңбектеме киімдері мен шалбарларына да тез сыймай қалады. 11 айда бұл көрсеткіш шамамен 75,5 см құрайды1.
Жүйке-психикалық дамуы
Сіздің ересек балаңыз осы жаста өз бетімен әрекет етуге және тәуелсіздікке барынша ұмтылады. Сіз оны байқадыңыз ба? Бала сюжеттік ойындарды ойлап табады және ойнайды, ұзақ уақыт бойы өз бетімен бола алады және үйіңіздегі бөлмелерінің кеңістігін одан да мұқият зерттей алады.
Қозғалыс белсенділігі
Барлық дерлік сәбилер 11 айға дейін жүру дағдыларын игереді. Бірақ, егер сіздің сәбиіңіз әлі жүрмесе, қорқатын ештеңе жоқ, өйткені бұл процесс әрқашан әркімде әртүрлі болады. Егер сіздің балаңыз алғашқы қадамдарды әлі жасамаған болса, онда ол тіреліп ұстап тұрып, аяғымен сенімді жүреді.
Егер сіздің сәбиіңіз 9-10 айда жүре бастаса, онда 11 айына қарай ол сенімді қадамдар жасайды, бөлме ішінде өзі жүреді, тіпті орындықтарды, отырғыштарды жылжыта алады, дивандар мен креслоларға шығып, үйдің барлық жаңа "шыңдарын" бағындырады.
Есту
Сіз баланың сіздің сөздеріңізге, мысықтың үргеніне, иттің үргеніне елеңдейтінін байқай аласыз. 10-11 айлық нәресте есту қабілетінің бақылауымен дыбыстарға саналы түрде елеңдей алады. Сіздің балаңыз қатты дауыспен айтылған «жоқ», «болмайды», «тоқта» деген сияқты тыйым салатын сөздерді жақсы түсінеді2.
Көру
Сіздің балаңыздың көруі де барған сайын жетіліп келеді. Шамамен 11-12 айға қарай сіздің нәрестеңіз, тепе-теңдікті жоғалтпай, аяғында нық тұрса, басын оңға және солға бұра алады, жоғары қарайды. Ол суреттерді, фотосуреттерді, суреттерді мұқият қарастырғанды ұнатады, қозғалып келе жатқан заттарды жақсы ұстап алады3.
Эмоциялары (Сезінуі)
Шамамен 11 айында сіз өзіңіздің сәбиіңізді әлеуметтендірудің алғашқы жемістерін байқай бастайсыз. Ол ересектердің әртүрлі әрекеттеріне реакциясын мұқият бақылайды, сонымен қатар ересектердің бір-бірімен қарым-қатынасын бақылайды. Бір қызығы, бала мимика мен қимылдарды қайталауға тырысып, ересектердің жаман мінез-құлқын қабылдағанды жөн көреді. Әзірге нәресте тек жақындарының қимылдары мен мимикасын қайталайды, бірақ өзі дәл олардай сезімдерді сезінбейді.
Маңызды!
Бала туылғаннан бастап және шамамен 1,5 жасқа дейін отбасында өркениетті қарым-қатынас нормаларын сақтауға тырысу өте маңызды: айқайламаңыз, ұрыспаңыз, күйгелектенбеңіз, ашуланып заттарды лақтырмаңыз. Егер отбасының барлық мүшелері өзін дұрыс ұстаса, бір-біріне құрметпен қараса, бір-бірімен қарым-қатынасты сөзбен байсалды түрде шешіп жатса, нәресте ересектердің дәл осы әдепті, байсалды мінез-құлқын өзіне сіңіреді.
Сіздің нәрестеңіз осы жаста ересектердің көңілін көтеруді түсіне бастайды, сондықтан ол сізді жиі күлдіреді және көңіліңізді көтереді. Егер нәресте ештеңені ұнатпаса, онда ол эмоцияларын айқын көрсетеді: ашуланады және қатты айқайлайды.
Тамақтану
Бала әлі де емшек сүтімен қоректенеді. Сонымен қатар, бір күннің ішінде нәресте шамамен 2-3 рет қосымша тағамдарды жей алады. Бұл кезеңде баланың емуі таңғы 4-тен 8-ге дейін сақталады.
Қызық!
Бала үшін емшекті аузына салу — бұл жай ғана тек сүтке тойғаннан әлдеқайда артығырақ. Бұл— ересек адамға деген сүйіспеншілікті қалыптастыру, өзінің және басқалардың жұмыс моделін қалыптастыру тәсілі. Емшекпен емізу нәрестеге күйзелісті жеңуді сезінуге көмектеседі, қауіпсіздік сезімін береді, эмоционалды және физикалық дамуға көмектеседі4.
Күн тәртібі
11 айлық баланың ұйқы режимі қайтадан өзгеруі мүмкін. Енді сіздің сәбиіңіз күніне 1-2 рет қана ұйықтай алады.
Жас ерекшеліктері
11 айлық баланың қимылдары мен жаңа сөздері барған сайын артып келеді. Егер нәресте бір нәрсеге қызығушылық танытса, онда ол бұл затты саусағымен көрсетеді және ата-анасынан оған осы зат туралы көбірек айтуды талап етеді.
Баланы қарапайым және қысқа ертегілер қызықтыра бастайды, ол көзінің, кіндігінің, құлақтарының, мұрынның, аузының, саусақтарының қай жерде орналасқанын жақсы біледі және оларды көрсеткенді жақсы көреді.
Сіздің сәбиіңіз өзінің кіндігін таба алады, оны сипайды және өте мұқият қарап шығады. Ол затты затқа соққанды, өз қолымен соққанды және ойыншықтары басына тигізгенді ұнатады5.
Сіздің кішкентай зерттеушіңіз қазірдің өзінде қанша жаңалық ашты! Жаңа тағамның дәмін татады, ертегілерді тыңдайды, адамдармен өзінше қарым-қатынас жасайды, жаңа қимылдар мен сөздерді үйренеді, сіздің мінез-құлқыңызды бақылайды және оны қайталайды. Ол күн сайын тез өсіп келеді. Балаңыздың өсіп келе жатқандағы әр сәтінен ләззат алуды ұмытпаңыз!
- А. А. Козловский, Е. О. Лопатенко. Показатели физического развития детей первого года жизни города Гомеля в зависимости от вида вскармливания. С. 3, 4.
- Е. П. Меркулова, А. М. Левая-Смоляк, К. Н. Устинович. Характеристика слуховой функции у детей раннего возраста. Учебно-методическое пособие. Минск БГМУ 2014. С. 8, 16.
- Министерство здравоохранения и социального развития Республики Казахстан. ЮНИСЕФ. Учимся быть хорошими родителями для детей в возрасте от 0 до 3 лет. С. 15.
- Ю. В. Барановская. Cвязь длительности грудного вскармливания ребенка и его эмоционального развития в последующем. Электронный журнал «Психологическая наука и образование». 2011, № 4. ISSN: 2074-5885. С. 1, 3.
- Ж. В. Цареградская. Ребенок от зачатия до года. С. 178, 179.
